Απώλεια τελευταίου φωνήεντος ουσιαστικού στα τουρκικά

Στα τούρκικα οι λέξεις γενικώς δεν αλλοιώνονται όταν παίρνουν επιθήματα (με ποιο συχνή εξαίρεση τις λέξεις που τελειώνουν σε μαλακά ή σκληρά σύμφωνα).

Υπάρχουν ωστόσο αρκετά ουσιαστικά, τα οποία χάνουν το τελευταίο τους φωνήεν όταν παίρνουν επιθήματα που ξεκινούν με φωνήεν (π.χ. δοτική, γενική, αιτιατική, κτητικά). Δηλαδή τα ουσιαστικά αυτά χάνουν το προτελευταίο τους γράμμα:

akıl (μυαλό) > Aklın neredeydi? - Που είχες το μυαλό σου; (ιδιωματισμός)
isim (όνομα) > İsminizi yazın - Γράψτε το όνομά σας
burun (μύτη) > Burnu büyük - Είναι υπερόπτης (ιδιωματισμός, κατά γράμμα: η μύτη του είναι μεγάλη)

Ισχύει το ίδιο και όταν δημιουργούνται σύνθετα μονολεκτικά ρήματα από αυτά τα ουσιαστικά:

hazım + etmek > hazmetmek χωνεύω
küfür+etmek > küfretmek βρίζω
hapis+etmek > hapsetmek φυλακίζω

Κάποια ουσιαστικά που λήγουν σε ç, k, p ή t ενδέχεται τόσο να αλλάξει το τελικό τους γράμμα, όσο και να χάσουν το τελευταίο τους φωνήεν:

kayıt εγγραφή > kaydım η εγγραφή μου
kayıp απώλεια > kaybımız η απώλειά μας

υπάρχει κανόνας;

Δεν υπάρχει κανόνας για αυτό το φαινόμενο. Έτσι ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά ουσιαστικά:

• Κάποια μέρη του σώματος: beyin - εγκέφαλος, ağız - στόμα, karın - κοιλιά, burun - μύτη, boyun - λαιμός
• şehir - πόλη
• akıl - νόηση/μυαλό
• isim - όνομα
• izin - άδεια
• oğul - γιος
• resim - εικόνα/ζωγραφιά
• kayıt - εγγραφή, kaydetmek - εγγράφω
• keyif - κέφι
• hazım - πέψη
• sabır - υπομονή, sabretmek - κάνω υπομονή
• emir - εντολή, emretmek - διατάζω
• fikir - ιδέα
• küfür - βρισιά
• gönül - καρδιά
• kayıp - απώλεια, kaybetmek - χάνω
• seyir - αγνάντεμα, seyretmek - παρακολουθώ
• hüküm - απόφαση, hükmetmek - εξουσιάζω

δες και αυτό

Κάτι παρόμοιο συμβαίνει, αν και πιο σπάνια, σε ορισμένα ρήματα.