Το γερούνδιο σε -(y)ken της τουρκικής
πώς σχηματίζεται
Το γερούνδιο σε -(y)ken προστίθεται σε ρήματα που έχουν πάρει τα επιθήματα χρόνου-όψης-έγκλισης -(A/I)r, -(I)yor, -mIş, -(y)AcAk, καθώς και σε ονόματα (ουσιαστικά, επίθετα).
Παίρνει τη μορφή:
- -ken όταν το τελευταίο φωνήεν της λέξης/του ρήματος είναι φωνήεν.
- -yken όταν το τελευταίο φωνήεν της λέξης/του ρήματος είναι σύμφωνο.
Σπανίως θα βρούμε το γερούνδιο αυτό ως ξεχωριστή λέξη: iken.
τι δημιουργεί
Στα ρήματα:
- με τα -(A/I)r και -(I)yor, σημαίνει «όταν», «καθώς»
Eve gelirken yoğurt al (Πάρε γιαούρτι καθώς έρχεσαι για το σπίτι)
Yemek yerken konuşmamalıyız (Δεν πρέπει να μιλάμε όταν τρώμε)
Biz konuşurken, sen sus (Όταν μιλάμε εμείς εσύ να σωπαίνεις)
Televizyon izliyorken çay içiyorum (Ενώ βλέπω τηλεόραση, πίνω τσάι) - με το -mIş, σημαίνει «μια και»
Pazara gitmişken, armut da al (Μια και πήγες στη λαϊκή, πάρε και αχλάδια) - με το -(y)AcAk, σημαίνει «ενώ είχα την πρόθεση να», «πάνω που θα»
Tam gidecekken, vazgeçtim (Πάνω που θα έφευγα, το μετάνιωσα)
Uyuyacakken, telefon çaldı (Εκεί που ήμουν έτοιμος να κοιμηθώ, χτύπησε το τηλέφωνο
Στα ονόματα, έχει την έννοια του «είμαι»:
Yorgunken müzik dinlemek istemiyorum (Δε θέλω να ακούω μουσική όταν είμαι κουρασμένος)
(Ben) evdeyken beni arayabilirsin (Μπορείς να με παίρνεις τηλέφωνο όταν είμαι στο σπίτι)
Hastayken ateşi çıktı (Του ανέβηκε ο πυρετός όταν ήταν άρρωστος)
Και μια παροιμία:
Ağaç yaş iken eğilir (Το δέντρο πλάθεται όταν είναι δροσερό)
σημείωση για το υποκείμενο
Επειδή το υποκείμενο του γερουνδίου δεν είναι φανερό, αν θέλουμε να το δηλώσουμε, το κάνουμε για λόγους αποσαφήνισης.
Ali/Fatma eve gelirken yoğurt aldı (Ο Αλή/Η Φατμά πήρε γιαούρτι καθώς ερχόταν για το σπίτι)
Ben ders çalışırken gürültü yapıyor (Κάνει φασαρία όταν διαβάζω)
Biz ders çalışırken gürültü yapıyor (Κάνει φασαρία όταν διαβάζουμε)