Το παραγωγικό επίθημα -(I)t της τουρκικής
πώς σχηματίζεται
Το παραγωγικό επίθημα -(I)t παίρνει τις μορφές -t, -ıt, -it, -ut, -üt. Το φωνήεν του επιθήματος καθορίζεται από τη φωνηεντική αρμονία, βάσει του τελευταίου φωνήεντος της λέξης. Αν η λέξη στην οποία προστείθεται λήγει σε φωνήεν, το αρχικό -(I) του επιθήματος χάνεται.
- Αν το τελευταίο φωνήεν της λέξης είναι ένα από τα {a, ı}, το επίθημα γίνεται -ıt.
- Αν το τελευταίο φωνήεν της λέξης είναι ένα από τα {o, u}, το επίθημα γίνεται -ut.
- Αν το τελευταίο φωνήεν της λέξης είναι ένα από τα {e, i}, το επίθημα γίνεται -it.
- Αν το τελευταίο φωνήεν της λέξης είναι ένα από τα {ö, ü}, το επίθημα γίνεται -üt.
τι δημιουργεί
Το επίθημα -it / -ıt / -üt / -ut δημιουργεί ουσιαστικά κυρίως από τη ρίζα ρημάτων, επιθέτων και άλλων ουσιαστικών.
Ρήματα:
anmak (μνημονεύω) > anıt (μνημείο)
yapmak(κατασκευάζω) > yapıt (δημιούργημα)
taşımak (μεταφέρω) > taşıt (όχημα)
geçmek (περνώ) > geçit (πέρασμα)
kesmek (τέμνω) > kesit (τομή)
ölçmek (μετρώ) > ölçüt (μέτρο)
gömmek (θάβω) > gömüt (τύμβος)
konmak (κάθομαι) > konut (κατοικία)
Σημειώνουμε επίσης ότι προστίθεται και σε ουσιαστικά/επίθετα:
som (ατόφιος) > somut (απτός)
eş (ταίρι) > eşit (ισότιμος)
karşı (απέναντι) > karşıt (αντίθετος)
boy (μέγεθος) > boyut (διάσταση)