Η παθητική φωνή-διάθεση στα τουρκικά

παθητική φωνή-διάθεση

Σχηματίζεται με το επίθημα -(I)l: -(ı)l, -(i)l, -(u)l, -(ü)l. Ακολουθεί τη φωνηεντική αρμονία. Το αρχικό -(Ι) του επιθήματος χάνεται όταν η ρηματική ρίζα λήγει σε φωνήεν. Αν η ρηματική ρίζα λήγει σε φωνήεν, τότε το επίθημα γίνεται -n και συμπίπτει με αυτό της αυτοπαθούς φωνής-διάθεσης. Τέλος, αν η ρηματική ρίζα λήγει σε -l, το επίθημα γίνεται -in, οπότε και πάλι συμπίπτει με αυτό της αυτοπαθούς φωνής-διάθεσης.

Προσοχή σε ορισμένα ρήματα που χάνουν το τελευταίο φωνήεν της ρίζας τους.

Δηλώνει ότι το υποκείμενο του ρήματος είναι αποδέκτης της ενέργειας κάποιου άλλου υποκειμένου.

Παραδείγματα:
kaşı- (ξύνω) > kaşı-n- (με ξύνει κάποιος άλλος)
del- (τρυπώ) > del-in- (με τρυπάει κάποιος άλλος)
döv- (χτυπώ) > döv-ül- (με χτυπάει κάποιος άλλος)
yap- (κάνω) > yap-ıl- (μου κάνουν)

Ahmet camı kırdı (Ο Αχμέτ έσπασε το τζάμι) > Cam kırıldı (Το τζάμι έσπασε)
Mesut mektubu yazacak (Ο Μεσούτ θα γράψει το γράμμα) > Mektup yazılacak (Το γράμμα θα γραφτεί)
Dede çiçeği suladı (Ο παππούς πότισε το λουλούδι) > Çiçek sulandı (Το λουλούδι ποτίστηκε)

Bu bina kamera sistemi ile izlenmektedir (Το κτίριο αυτό παρακολουθείται με σύστημα καμερών)

γενικευτική/απρόσωπη χρήση της παθητικής

Όπως βλέπουμε στα παραπάνω παραδείγματα, με την παθητική μπορούμε να «κρύψουμε» τον δράστη μιας ενέργειας. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να δώσουμε μια πιο γενικευτική σημασία στο ρήμα. Όταν ο δάσκαλος λέει Bu ödev yapılacak (Η εργασία αυτή θα γίνει) εννοεί ότι όλοι πρέπει να την κάνουν. Η χρήση αυτή είναι εξαιρετικά συχνή και τη συναντούμε παντού γύρω μας:

Aracınız çekilir (Το όχημα σας θα τραβηχτεί = θα το τραβήξει ο γερανός)

park yapmak (παρκάρω) > park yapılmaz (δεν παρκάρει κανείς = απαγορεύεται το πάρκιγκ)

girmek (μπαίνω) > girilmez (δεν μπαίνει κανείς = απαγορεύεται η είσοδος)