Di'li geçmiş zaman - αόριστος οριστικής της τουρκικής
πώς σχηματίζεται
Ο di'li geçmiş zaman (αόριστος οριστικής) σχηματίζεται με το επίθημα -DI, το οποίο ακολουθεί τη φωνηεντική αρμονία: -dı, -di, -du, -dü και μπαίνει μετά τη ρίζα/βάση του ρήματος. Το αρχικό -D γίνεται -t όταν η ρίζα/βάση του ρήματος λήγει σε ç, f, h, k, p, t, s, ή ş. Μετά από το επίθημα -DI ακολουθούν τα επιθήματα προσώπου της ομάδας k.
| απαρέμφατο | at-mak | ver-mek |
| πετάω κάτι | δίνω | |
| (Ben) | at-tı-m | ver-di-m |
| (Sen) | at-tı-n | ver-di-n |
| (O) | at-tı | ver-di |
| (Biz) | at-tı-k | ver-di-k |
| (Siz) | at-tı-nız | ver-di-niz |
| (Onlar) | at-tı-lar | ver-di-ler |
η άρνηση
Η άρνηση σχηματίζεται με την προσθήκη του επιθήματος άρνησης (-ma- ή -me-) στη ρίζα/βάση του ρήματος.
| απαρέμφατο | at-ma-mak | ver-me-mek |
| δεν πετάω κάτι | δε δίνω | |
| (Ben) | at-ma-dı-m | ver-me-di-m |
| (Sen) | at-ma-dı-n | ver-me-di-n |
| (O) | at-ma-dı | ver-me-di |
| (Biz) | at-ma-dı-k | ver-me-di-k |
| (Siz) | at-ma-dı-nız | ver-me-di-niz |
| (Onlar) | at-ma-dı-lar | ver-me-di-ler |
η ερώτηση
Η ερώτηση σχηματίζεται με το ρήμα στο κατάλληλο πρόσωπο (στην κατάφαση ή άρνηση) και το ερωτηματικό μόριο mI:
| απαρέμφατο | at-mak | bekle-mek | ||
| (Ben) | at-tı-m at-ma-dı-m | mı? | ver-di-m ve-me-di-m | mi? |
| (Sen) | at-tı-n at-ma-dı-n | mı? | ver-di-n ve-me-di-n | mi? |
| (O) | at-tı at-ma-dı | mı? | ver-di ve-me-di | mi? |
| (Biz) | at-tı-k at-ma-dı-k | mı? | ver-di-k ve-me-di-k | mi? |
| (Siz) | at-tı-nız at-ma-dı-nız | mı? | ver-di-niz ve-me-di-niz | mi? |
| (Onlar) | at-tı-lar at-ma-dı-lar | mı? | ver-di-ler ve-me-di-ler | mi? |
σημασία
Ο di'li geçmiş zaman (αόριστος οριστικής) εκφράζει κυρίως ολοκληρωμένη ενέργεια που γνωρίζουμε από πρώτο χέρι ότι έχει συμβεί. Μερικές φορές μεταφράζουμε με παρακείμενο, που υπάρχει στα τουρκικά.
Ahmet geldi (Ο Αχμέτ ήρθε - τον είδα να έρχεται)
Hiç ananaslı pizza yedin mi? (Έχεις φάει ποτέ σου πίτσα με ανανά;)
Kavunu ben aldım (Εγώ αγόρασα το πεπόνι)
Geçen sene Paris’e gittim (Πέρυσι πήγα στο Παρίσι)
Paris’e gittim (Έχω πάει στο Παρίσι)
Bu filme birlikte gittik (Πήγαμε μαζί σε αυτή την ταινία)
Bu filmi gördük (Την έχουμε δει αυτή την ταινία)
άλλες χρήσεις του αορίστου
Ο αόριστος μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζί με το ερωτηματικό μόριο mI, αλλά σε μη ερωτηματική πρόταση. Εδώ έχει την έννοια «όταν» και «εάν»:
Geldin mi, konuşuruz (Όταν/Αν έρθεις θα μιλήσουμε)
Yemek hazır oldu mu, yeriz (Όταν ετοιμαστεί το φαγητό θα φάμε)
Η επαναληπτική χρήση του αορίστου εκφράζει επιτακτικότητα:
Bugün geldin geldin, yoksa giderim (Αν είναι να έρθεις, έλα σήμερα, αλλιώς θα φύγω)
Yarına kadar ne yaptık yaptık, sonrasında geç olacak (Μέχρι αύριο ας κάνουμε ό,τι είναι να κάνουμε, έπειτα θα είναι αργά)
Aldın aldın! (Το πήρες - αλλιώς χάνεις την ευκαιρία)
